Archeologie en cultureel erfgoed
Als u gaat bouwen of slopen kunt u te maken krijgen met archeologische vondsten of sporen. Soms komt u een archeologische vondst per toeval tegen. In andere gevallen vallen uw werkzaamheden in een gebied met archeologische waarde. Als u een archeologische vondst doet, moet u dit melden bij de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) en bij de gemeente. Gaat u bodemverstorende werkzaamheden uitvoeren? Ook dan moet u rekening houden met archeologie.
Wanneer kunt u te maken krijgen met archeologie?
Als u een activiteit gaat uitvoeren waarbij de grond bewerkt of verstoord wordt, kunt u te maken krijgen met archeologie. Bijvoorbeeld bij het verkrijgen van een Omgevingsvergunning. In gebieden waarvan bekend is dat er iets waardevols in de grond zit, gelden meestal strenge regels. In gebieden waar nog niet bekend is of er waardevolle resten in de grond zitten, gelden vaker minder strenge regels. Om te weten of archeologische resten een rol spelen bij uw plannen, is het soms nodig om een archeologisch onderzoeksrapport aan te leveren. Hoe omgegaan moet worden met archeologie is sinds 1 januari 2024 geregeld in het Omgevingsplan.
Archeologie in het Omgevingsplan
Vanwege de Omgevingswet zijn alle per 31-12-2023 geldende ruimtelijke plannen van rechtswegen opgenomen in het Omgevingsplan. Omdat gemeenten vaak veel bestemmingsplannen hadden met verschillende regels voor archeologie, is de kans groot dat al deze verschillende regels zijn overgegaan naar het Omgevingsplan en voorlopig nog gelden. Op termijn vervangt de gemeente de ‘oude regels’ door een set van nieuwe regels die gelden voor de hele gemeente. Dat is het eigenlijke Omgevingsplan.
Regels op de kaart in het Omgevingsloket
In het Omgevingsloket staan alle regels die gelden op een bepaalde locatie. Dat geldt ook voor archeologie. De regels voor archeologie staan in Regels op de kaart. Dat betekent dat van iedere locatie op de kaart bekend is of er regels gelden voor archeologie. Als dat zo is, ziet u direct welke regels gelden op de gekozen locatie.
Ook al gelden op bepaalde locaties regels voor archeologie, het hoeft niet te betekenen dat deze ook in alle gevallen voor u van toepassing zijn. Dat is namelijk afhankelijk van een drietal factoren:
- De activiteit(en) of werkzaamheden
- De waarde archeologie met bijbehorende drempelwaarde voor verstoring (diepte onder het maaiveld en oppervlakte van het plangebied)
- Eventuele uitzonderingen
Een toets van de plannen is daarom altijd aan te bevelen.
Archeologische vondst melden
Heeft u tijdens uw werkzaamheden een archeologische vondst gedaan? Dan meldt u dit bij de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE). Deze melding kunt u doen op de volgende manieren:
- Via het e-formulier vondstmelding;
- Per mail naar info@cultureelerfgoed.nl;
- Telefonisch via 033-4217456.
De RCE verwerkt uw meldingen en plaatst deze als waarnemingen in het landelijke Archeologische Informatie Systeem (Archis).
Informeer ook uw gemeente
Naast deze officiële melding informeert u ook altijd de gemeente waar u de vondst deed. De gemeente neemt vervolgens contact op met de regioarcheoloog of neemt zelf passende maatregelen. U vindt de contactgegevens op de website van uw gemeente.
Bij (dreigende) schade aan de archeologische vondst, is de minister bevoegd om voorschriften te geven voor de uitvoering van het werk dat de schade veroorzaakt. Ook kan hij opdracht geven het werk stil te leggen (artikel 56 Monumentenwet 1988). In de Omgevingswet zijn archeologische toevalsvondsten van algemeen belang opgenomen in afdeling 19.2.
Meer informatie over het onderwerp toevalsvondsten vindt u op de website van de RCE.
Archeologisch rapport aanleveren
Vallen uw werkzaamheden in een gebied met een archeologische waarde? En activiteit de drempelwaarde voor diepte en oppervlakte? Dan dient de initiatiefnemer in de meeste gevallen een (concept) archeologisch onderzoeksrapport aan te leveren bij de aanvraag Omgevingsvergunning. Het rapport wordt namens het bevoegd gezag, de betreffende gemeente, door ons getoetst.
Soms is voor een locatie in het verleden al een onderzoeksrapport gemaakt. Deze rapporten zijn te raadplegen via de portal Data Station Archaeology van de KNAW.
Meer weten?
Op de volgende websites vind je meer informatie over archeologie, cultureel erfgoed en wetgeving: